Geschreven door Rens Top
20 september 2009
Reacties naar: rens.top@kb.nl
In 2007 verwierf de Koninklijke Bibliotheek van Janosz Szirmai een verzameling zeer zorgvuldig gemaakte modellen van historische bindtechnieken. Deze collectie, die nu de signatuur 1740 B 1 draagt, onderstreept dat Szirmai niet alleen een begenadigd boekbinder, maar ook een belangrijk bandhistoricus is.
De modellen gebruikte hij voor cursussen en lezingen.
Onder de signatuur 1756 B 102 bewaart de Koninklijke Bibliotheek een huwelijksgedicht uit 1755. Deze publicatie is gebonden in bruin gemarmerd kalfsleer, dat met goud bestempeld is. De zeer goed bewaard gebleven sluitlinten, van geweven zijde en zilverdraad, zijn versierd met putti die een pijl op zichzelf richten. 1770 B 16. Op verzoek van Jan van der Marck maakte de schilder César Domela, in 1924 het jongste lid van de kunstenaarsgroep de Stijl, het ontwerp voor deze band. De uitvoering (1987) is van de Franse binder Alain Lobstein. De band maakt onderdeel uit van een omvangrijke schenking door Jan van der Marck aan de KB.
Gedurende de negentiende eeuw combineert men in de banddecoratie vaker dan ooit tevoren elementen uit vroegere stijlperioden. Beïnvloed door het ‘less is more’-principe van de vroege twintigste eeuw worden banden uit die tijd vaak afgedaan als overdadig en kitscherig. Niet geheel terecht, want de fantasievolle decoratie, vaak in combinatie met het gebruik van nieuwe technieken, leidt tot zeer opmerkelijke producten. Ook in materiaalgebruik schuwt men het experiment niet. Onderstaande band, voorzien van de signatuur 1740 A 7, moet waarschijnlijk houtsnijwerk suggereren, maar is gemaakt van een gegoten materiaal dat hoofdzakelijk uit gips bestaat.
In 1896 eert de ANWB haar penningmeester Abraham Koolhoven met een album. De vooruitstrevende binder J.A. Loeber uit Leiden wordt gevraagd de band te maken, hetgeen resulteert in de eerste afbeelding van een fiets op een boekband. Loeber wil met deze band zich een plaats verwerven binnen de veranderingen in de kunstnijverheid aan het einde van de negentiende eeuw. Hij richt met enkele vrienden een tijdschrift op en publiceert regelmatig over de historie van zijn vak. Trots signeert hij de band, die in de Koninklijke Bibliotheek de signatuur 1770 B 15 draagt, op het voorplat met ‘LOEBÈR JR. INV. ET FEC.’. De ingenieus uitgesneden decoratie van de doublure, hieronder rechts, is een fraai voorbeeld van de zogenaamde Nieuwe Kunst, de Nederlandse variant van de Jugendstil en Art Nouveau.
Op verzoek van Jan van der Marck maakte de schilder César Domela, in 1924 het jongste lid van de kunstenaarsgroep De Stijl, het ontwerp voor onderstaande band. De uitvoering, te dateren in 1987, is van de Franse binder Alain Lobstein. De band, te vinden onder de signatuur 1770 B 16, maakt onderdeel uit van een omvangrijke schenking door Jan van der Marck aan de Koninklijke Bibliotheek.
