door Jan Bosch
Toen Jurjen Munk bij mijn afscheid van het bestuur vroeg voor de nieuwsbrief een reflectie te schrijven over mijn deelname aan dat bestuur, reageerde ik in eerste instantie misschien iets te enthousiast. Wat schrijf je, wat is er gebeurd in al die jaren, vooral ook hoe je dat zelf beleefd hebt en welke boodschap wil je meegeven. Maar beloofd is beloofd, dus maar eens in de notulen van de bestuursvergaderingen gedoken.
Het begon met een telefoontje van Rens Top. Eind augustus 2013 belde hij met de vraag of ik bestuurslid wilde worden. Men had een aantal kandidaten op het oog en ik was één daarvan. Aanvankelijk had ik de nodige aarzelingen – ik was voorzitter van de Stichting Handboekbinden en dat nam al veel van mijn vrije tijd in beslag. Maar met de belofte dat het niet ten koste zou gaan van het werk voor de SHB heb ik me laten overreden. Op 10 januari 2014 nam ik voor de eerste keer deel als toen nog adspirant bestuurslid tijdens de bestuursvegadering in het Stadsarchief van Brugge om enkele weken later tijdens de Huishoudelijke Vergadering (de voorloper van de huidige Algemene Leden Vergadering) van 31 januari 2014 in de Universiteitsbibliotheek van de Radboud Universiteit definitief te worden benoemd.
Het was de eerste tijd even wennen aan de manier van vergaderen. Erg gezellig, maar ik vond het niet altijd even efficiënt. En dat was ik niet gewend. Lang niet altijd werd de agenda gevolgd. Vele zijpaadjes werden bewandeld, waardoor de geplande tijd altijd (en nog steeds) ruimschoots werd overschreden. Maar na verloop van tijd wen je daaraan en heeft het zelfs voordelen; je krijgt ook een goed inkijkje in al die zaken waar je zelf niet zo veel kennis van zaken van hebt, voor mij de wereld van de boekhistorici.
Er is veel gebeurd in en met het bandengenootschap in de afgelopen jaren. Te veel om in deze terugblik allemaal de revue te laten passeren. Ik moet me dus beperken tot een aantal opmerkelijke gebeurtenissen, te beginnen met de transformatie van een verzameling informele werkgroepen naar een meer open gezelschap met een andere structuur. De aanleiding daarvoor was de jaaropgave 2013 van de bank, waardoor de penningmeester inzage kreeg in de privé-financiën van de secretaris. De vraag deed zich voor of het Boekbandengenootschap niet een zodanig juridische status moest hebben dat de bankrekening niet meer op naam van private personen nodig was. Besloten werd tot het oprichten van de vereniging “Belgisch-Nederlands Boekbandengenootschap”. De vereniging werd ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en tijdens de eerste Algemene Ledenvergadering konden de leden zich uitspreken over de samenstelling van het bestuur en het Huishoudelijk Reglement.
Een voortdurend punt van aandacht voor het bestuur de afgelopen 10 jaar, was de manier waarop de leden niet alleen geïnformeerd, maar ook betrokken kunnen worden bij de activiteiten van de vereniging. Hoe doe je dat en hoe maak je gebruik van de digitale mogelijkheden. Langdurig werd er gesproken over de inrichting en uitstraling van de website. Met vallen en opstaan kunnen we nu, naar mijn bescheiden mening concluderen dat de Commissie Communicatie er in geslaagd is een zeer informatieve website te bouwen. Inmiddels zijn we ook goed op de sociale media te bereiken. Daarnaast is sinds 2018 de op initiatief van Astrid Beckers-Enderman geïntroduceerde nieuwsbrief een geweldige manier om de leden ook anders dan tijdens de bandensalons en excursies te informeren.
Met veel plezier heb ik meegewerkt aan de enquête over de toekomst van het genootschap. Ook en vooral omdat veel leden niet alleen de moeite namen deze uitgebreid in te vullen, maar ook tijdens de ALV in 2020 actief en opbouwend deel namen aan de discussie over de plannen naar aanleiding van de analyse die door het bestuur was opgesteld. Inmiddels zijn we een paar jaar verder en is het goed te kijken wat er van de plannen is gerealiseerd. Allereerst zijn alle publicaties van het genootschap gedigitaliseerd en beschikbaar voor iedereen op de website. Ook met de uitbreiding van Kneep & Binding na 1830 is een begin gemaakt. Tevens een goede gelegenheid nog eens goed te kijken naar de gebruikte termen en een aantal “losse eindjes”. Met enige horten en stoten is de Werkgroep Aanpassing Kneep & Binding (WAK) van start gegaan, maar verwacht mag worden dat de vaart er in komt en we de komende jaren een K&B 2.0 kunnen verwelkomen. Excursies en bandensalons stonden met stip op één bij de enquête. Daar heeft het bestuur met veel energie invulling aan gegeven. Een paar voorbeelden? De excursies “Secret books/secret libraries” in Brugge, de Librije in Zutphen, het Klooster St. Agatha en het bezoek aan het Museum Plantin-Moretus en de privécollectie van ons lid Eddy Kerssens. Ook de samenwerking met andere organisaties heeft, mede door uitfasering van een paar conservatoren bij de KB, een versnelling gekregen. De Dag van de Materialiteit vorig jaar georganiseerd samen met de Nederlands Boekhistorische Vereniging, de Stichting Handboekbinden, De Stichting Papiergeschiedenis en de KB was een groot succes. In de herfst van dit jaar volgt de tweede editie. Eén van mijn grootste wensen betrof kennisontwikkeling-kennisvermeerdering van, voor en door de leden. Met de recentelijk gehouden workshop “Leden binden samen” waarbij boekhistorici onder leiding van boekbinders zelf aan de slag konden gaan is die wens in vervulling gegaan. Het is aan het bestuur deze ontwikkeling verder uit te bouwen.
Tot slot. Er is de afgelopen 10 jaar veel gebeurd. Het ledental is gestegen van rond de 50 naar nu meer dan 100 leden. Er bestaat meer diversiteit in het ledenbestand: boekhistorici, restauratoren, boekbinders en leden die geïnteresseerd zijn in de materialiteit van de boekband. Maar misschien wel het belangrijkste is de verjonging van het ledenbestand waardoor het motto van de enquête “Op weg naar een bestendige toekomst” gegarandeerd is.