Geschiedenis

Het Belgisch-Nederlands Boekbandengenootschap dankt zijn bestaan aan Jos Hermans, die tijdens de studiedagen ‘Ontsluiting van middeleeuwse handschriften in de Nederlanden’ te Nijmegen (30-31 maart 1984) een aantal mensen bijeenbracht met belangstelling voor de boekband. Het was hem duidelijk geworden dat voor een wetenschappelijke bestudering van banden eigenlijk alle belangrijke instrumenten ontbraken, waaronder een goede en consistente terminologie, een model voor het beschrijven van banden en een systematiek voor het opbergen van wrijfsels van boekbandstempels. Geconstateerd werd dat in Nederland en België de kennis van de boekband in het algemeen ontoereikend was, zowel ten aanzien van de decoratieve als de technische aspecten.

Activiteiten

Het genootschap besloot zich te richten op twee soorten activiteiten. Er kwamen halfjaarlijkse algemene bijeenkomsten, waarin de leden elkaar informeerden over nieuwe ontwikkelingen en waarin hun kennis door lezingen en/of geleide bezoeken aan tentoonstellingen en bibliotheekdepots werd vermeerderd. Interessante collecties in Nederland, Vlaanderen en Brussel mochten op de aandacht van de genootschapsleden rekenen. Maar er kwamen ook werkgroepen van beperkte omvang die beoogden een aantal werkinstrumenten tot stand te brengen voor hen die de boekband (willen) bestuderen; zie verder Werkgroepen.

Samenwerking

Belgen en Nederlanders werkten van meet af aan in het genootschap samen. De ‘tekorten’ inzake de studie van de boekband hielden immers niet op bij landgrenzen. Bovendien zijn België en Nederland cultuurhistorisch nauw met elkaar verbonden. Van belang is daarnaast nog dat het noordelijk deel van België tot dezelfde taalgroep behoort als Nederland. Vooral op het gebied van de boekbandterminologie was het derhalve niet meer dan logisch dat gezamenlijk werd opgetrokken.

Toogdagen

De laatste jaren werd de behoefte gevoeld de werkzaamheden van het Boekbandengenootschap meer uit te dragen. Daarom werd besloten naast ledenvergaderingen breed toegankelijke jaarlijkse minisymposia of ‘toogdagen’ te organiseren. Het eerste minisymposium werd in april 2006 in de Universiteitsbibliotheek te Nijmegen gehouden en had de mogelijkheden van de nieuwe technologieën voor de studie van de boekband tot onderwerp. De in november 2008 in het Drents Museum te Assen gehouden toogdag over de industriële band was een goed voorbeeld van hoe het genootschap een brede groep geïnteresseerden wist te bereiken. Lezingen belichtten drie benaderingswijzen van de band: die van de verzamelaar, de restaurator en de boekhistoricus. In november 2009 is een minisymposium gehouden in het Stadsarchief van Brugge, waar de registerband speciale aandacht kreeg. Naar aanleiding van de opening van een bandenexpositie in de Universiteitsbibliotheek te Nijmegen werd in juni 2010 het minisymposium ‘Nederlandse uitgeversbanden 1890-1930’ georganiseerd. Tijdens de toogdag van 29 oktober 2010 stonden membra disiecta centraal; zie Agenda van het Bandengenootschap. In 2012 zal er aandacht zijn voor boekbanden in Nederlandse archieven.

Aangepaste naam

In november 2011 is besloten de naam van het genootschap een kleine verandering te laten ondergaan. Vanaf de oprichting was er sprake van ‘Bandengenootschap’, maar dat wekte regelmatig verwarring: met welke banden hield dat genootschap zich nu bezig? Daarom is ervoor gekozen ‘Bandengenootschap’ te vervangen door ‘Boekbandengenootschap’.

AEB

Leden van het Belgisch-Nederlands Bandengenootschap stonden aan de wieg van de Duitse Arbeitskreis für die Erfassung, Erschließung und Erhaltung historischer Bucheinbände (AEB), die in Berlijn op 6 en 7 december 1996 werd opgericht. Sedertdien zijn de relaties met de zustervereniging aangehouden en sterker geworden. In 2002 en 2011 werden gemeenschappelijke bijeenkomsten in Emden en Nijmegen gehouden. Het Bandengenootschap heeft ook meegewerkt aan het leveren van Nederlandse termen voor de Einbanddatenbank van de AEB. Dit instrument voor het opzoeken en vergelijken van stempels is niet meer weg te denken bij het onderzoek van Duitse banden uit de late Middeleeuwen en de Renaissance.